Pablo Picasso Guernica;1937 r.

„O przedstawieniach konia w dziejach sztuki” – zapraszamy do lektury kolejnego odcinka autorstwa artystki rzeźbiarki i ikonopisarki EWY JAWORSKIEJ. (Poprzednie odcinki: https://hejnakon.pl/?cat=336).  Temat  na dziś:     

GALOPEM PRZEZ XX WIEK – KUBIZM

Kubizm – kolejny nurt sztuki awangardowej reprezentowany przez artystów poszukujących. Nurt, którego nazwa nie do końca jest trafna. Pochodzenie jej od francuskiego słowa Le cube oznacza sześcian. Ten sugeruje jakoby stylizację polegającą jedynie na wpisywaniu form w bryły czy raczej… figury geometryczne. I tu kubizm dotyka sedna sprawy – zagadnienia malarskiego, z którym borykają się twórcy od zarania dziejów: Jak pogodzić trójwymiarowość przedmiotu z dwuwymiarowością  płótna?

Reprezentanci tego nurtu nie tyle geometryzowali formy swoich przedstawień, co upraszczali je. Dokonywali takich interpretacji i syntezy po to, by zamiast opisywać – stworzyć sugestię, pokazać istotę przedmiotu. Rozbijając kształt, jak w odpryskach zwierciadła, ukazywali
go jednocześnie z kilku stron, niejako w różnych rzutach, odwołując się do skojarzeń odbiorcy i jego wiedzy o świecie. Odbiorcy, któremu nie muszą tego świata ilustrować; sygnalizują mu go aluzjami. Tak kubiści pogodzili bryłę z płaszczyzną.

W rzeźbie podobnie. Choć rządzi się ona innymi prawami. Ze względu na swą trójwymiarowość ma nieskończenie wiele punktów obserwacji, które na płaszczyźnie malarskiej starali się jednocześnie pokazywać malarze kubistyczni. Jest ona jednak tak samo jak malarstwo, poddawana syntezie, traktowana jak swego rodzaju skrót myślowy. Uwypuklone są w niej te cechy, które nie naśladują modela lecz go charakteryzują.

A jak w tym świecie uproszczenia i syntezy przedstawiano konia, zwierzę o budowie skomplikowanej i harmonijnej? Czy można zdefiniować go kilkoma pociągnięciami pędzla, paroma kreskami? Kilku artystów podjęło to wyzwanie z powodzeniem. Właśnie dlatego, że konsekwentnie odwoływali się do zasobów skojarzeń, bogatej symboliki związanej z wizerunkiem konia w sztuce. Nie tworzyli iluzji tego stworzenia lecz ukazywali jego esencję.

Oto kilka przykładów wizerunków naszego bohatera w kubistycznej odsłonie:

Guernica Pabla Picassa[1] (1881-1973) powstała w reakcji na zbombardowanie wsi w czasie wojny domowej w Hiszpanii, jego przedstawienia konia w walce, czy to na polu bitewnym, czy w starciu z bykiem podczas corridy.

Pablo Picasso: Głowa konia – studium do obrazu Guernika; 1937 r. , Wypatroszony koń; 1917

Są też przedstawienia koni autorstwa dawnych reprezentantów ekspresjonizmu: Franca Marca (1880-1916), Ernsta Ludwika Kirchnera (1880-1938), obraz Maxa Ernsta (1891-1976) artysty kojarzonego z surrealizmem i czeskiego kubisty Emila Filli (1882-1953)

Franz Marc: Śpiący koń; 1913r., Ernst Ludwig Kirchner: Uzbrojona grupa; 1930 r.

Max Ernst: Mój absolut; 1934 r. (tytuł za: https://www.wikiart.org/ – sam artysta umieścił na nim napis: „Polski rycerz”), Emil Filla: Koń zaatakowany przez lwa; 1938 r

oraz rzeźbiarskie dzieło Raymonda Duchampa-Villona (1876-1918)…

dwa ujęcia rzeźby Raymonda Duchamp-Villona: Koń;1914 r.

Można podjąć próbę dokładnej analizy dzieł tego okresu, lecz zgodnie z intencją samych artystów, lepiej jest je po prostu odczuwać. Jak powiedział Picasso: Wszyscy chcą zrozumieć malarstwo. Czemu nie próbują zrozumieć śpiewu ptaków? Dlaczego kocha się noc, kwiat, wszystko, co nas otacza, nie usiłując tego zrozumieć? Tymczasem malarstwo ludzie chcą zrozumieć. Niechże przede wszystkim to zrozumieją, że artysta działa z konieczności, że i on jest mikroskopijną cząstką świata, której nie trzeba przypisywać więcej znaczenia niż tylu przejawom natury, które nas zachwycają, ale których sobie nie tłumaczymy. (…)

EWA JAWORSKA

Źródła reprodukcji:

https://www.wikiart.org/en/pablo-picasso

https://www.wikiart.org/en/franz-marc

https://www.wikiart.org/en/ernst-ludwig-kirchner

https://www.wikiart.org/en/max-ernst

https://www.wikiart.org/en/emil-filla

https://pl.wikipedia.org/wiki/Raymond_Duchamp-Villon

[1] Pablo Picasso, właść. (właśc. Pablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno María de los Remedios Cipriano de la Santísima Trinidad Ruiz y Picasso.