Jacek Zięba-Necek: Muza; 2016 r.

Techniki plastyczne od A do Z

Zapraszamy do śledzenia nowego cyklu odcinków o koniach w sztuce. Tym razem zajrzymy do pracowni, poznamy warsztaty twórców i różnorodne, nie tylko malarskie techniki tworzenia końskich wizerunków. Dziś mówimy:

„L” jak LINORYT

Linoryt zaliczany jest do technik druku wypukłego – najstarszego rodzaju grafiki artystycznej, która powstaje na bazie reliefu czyli matrycy, na której wyryty jest wzór. Zasada tworzenia tego rodzaju grafiki jest analogiczna do drzeworytu, o którym pisałam w piątym odcinku tego cyklu (KONIE MALOWANE, KONIE RZEŹBIONE (5) « Na koń (hejnakon.pl) .

Technika linorytu po raz pierwszy wykorzystana została w 1890 roku do produkcji wzorzystych tapet. Artystyczne zastosowanie znaleźli dla niego twórcy takiego kalibru jak Henri Matisse (1869-1954) i Pablo Picasso (1881-1973). W twórczości tego drugiego zauważamy powtarzający się motyw corridy oraz interesujące nas wizerunki koni.

Barwne odbitki linorytowe Pabla Picassa przedstawiające pikadora walczącego z bykiem

Pikador walczący z bykiem – monochromatyczna odbitka linorytowa Pabla Picassa; 1962 r.

Pierwszym etapem tworzenia linorytu jest naniesienie rysunku na powierzchnię linoleum. Można go narysować ołówkiem, odwzorować przez kalkę lub wyświetlając obraz z rzutnika. Następnie nożem, rylcami, dłutami o różnych profilach końcówek, nawet igłą, usuwa się zbędne fragmenty tworzywa. Linoleum jest miękkie, stosunkowo łatwe do obróbki i, w odróżnieniu od drzeworytu, gdzie uwzględniać trzeba kierunek ułożenia słojów, pozwala na rycie w dowolnym kierunku. Ostatnim etapem tworzenia linorytu jest wykonanie pojedynczej odbitki lub ich serii. Powierzchnię linoleum z wyżłobionym w niej reliefem, pokrywamy gęstą farbą drukarską. Przykładając papier i dociskając go ręcznie albo przy pomocy prasy uzyskujemy graficzną odbitkę. Jest ona oczywiście odwrotna względem obrazu na matrycy. To tzw. lustrzane odbicie.

Motyw celtyckiego konia autorstwa Javiera Pinola Po prawej stronie: wycięty w linoleum wzór, po lewej – jego odbitka.

Różne rodzaje ekspresji. Po lewej: dość realistyczne ujęcie grupy koni nad wodą autorstwa Karen Gahafer-Buryn; po prawej linoryt rodzimego twórcy Seweryna Lipińskiego, na którym artysta przedstawia motyw konia w postaci symbolu, metafory.

Dwa ciekawe przykłady współczesnych linorytów przedstawiające konie. Widać tu w jak odmienny sposób komponować można za pomocą konturu – od krótkich i urywanych kreseczek linorytu po lewej (źródło witryny pinterest.com niestety nie podaje informacji o autorze tej pracy) po miękkie i płynne linie w przedstawieniu Pegaza autorstwa Sarach Cake po prawej.

 Linoleum pozwala na duże różnicowanie linii rysunku. Pamiętać przy tym należy, że to, co zostało narysowane a następnie wycięte, będzie białe, a płaszczyzny zabarwione farbą dadzą na odbitce płaszczyzny czarne. Przywołuje to skojarzenie z oglądaniem naświetlonej kliszy fotograficznej. Projektując linoryty oraz każdego innego rodzaju reliefy (drzeworyty, miedzioryty itp.), z których uzyskać chcemy odbitki, należy właśnie mieć na uwadze ów efekt negatywu.

EWA JAWORSKA

UWAGA: w związku z brakiem wszystkich reprodukcji na stronach wikipedii i pokrewnych, gdzie udzielona jest zgoda na pobieranie materiałów czyli tzw. fair use, zasoby poniżej wymienionych witryn zamieszczone zostały z powołaniem się na zasadę dozwolonego użytku: (dotyczy ona utworów już publicznie udostępnionych, z których korzysta się w celu niekomercyjnym, a taki właśnie, dydaktyczny charakter mają artykuły portalu https://hejnakon.pl/o sztuce).

NOTE: due to the lack of all reproductions on Wikipedia and related sites, where consent is granted to download materials, i.e. fair use, the resources of the websites listed below are posted with reference to the principle of fair use: (it applies to works already made available to the public, which are used for non-commercial purposes, and this is the didactic nature of https://hejnakon.pl/ articles about art).

Źródła reprodukcji:
https://emiliawojcik.pl/sklep-produkty/grafiki/muza/

https://www.etsy.com/pl/listing/1123062973/pablo-picasso-linoryt-opublikowany-w

https://www.ebay.pl/itm/385056117025

https://www.deviantart.com/javier-pinol/art/Celtic-horse-linocut-694283269

https://www.kgb-branding.com/copy-of-2-crows-1

https://sztukawkratke.wordpress.com/2017/03/31/ale-ze-linoryt/

https://www.deviantart.com/sarahcake-design/gallery